Ξέρεις ότι διανύεις τα καλύτερα χρόνια της ζωής σου; Ξέρεις γιατί όμως; Μια απλή ιδέα είναι: επειδή είναι η μόνη περίοδος της ζωής σου που τα θέλω σου, τα θέλω της οικογένειάς σου και τα θέλω της κοινωνίας από εσένα… ταυτίζονται. Θέλουμε να γίνεις καλύτερος και πιο ευφυής άνθρωπος. Μια άλλη ιδέα είναι: επειδή τα διανύεις τώρα!
οι βαθμοί copies κτώνται
Στις δύσκολες περιόδους, αλλά και στις εύκολες, σαν ανθρωπότητα χρειαζόμαστε άτομα που να μην είναι άβουλα. Ανθρώπους που να μπορούν να σκέφτονται. Στο νηπιαγωγείο δε φοβήθηκες να κάνεις τη δική σου ζωγραφιά. Αντέγραψες ποτέ τη ζωγραφιά ενός άλλου; Θα έχανες την ομορφιά της δικής σου ζωγραφιάς για κάτι ανολούσιο όπως η αναπαραγωγή της ζωγραφιάς ενός άλλου; Αλλά ακόμα και αν.. Αυτός ο άλλος που αντέγραψες (αν…) τώρα έχει κάτι παραπάνω από εσένα; Μην αφήνεις τον εαυτό σου στην πλάνη ότι ο άλλος είναι το θύμα που διαβάζει κι εσύ τα βρίσκεις έτοιμα, διότι είσαι εσύ το θύμα. Όταν τελειώσετε το σχολείο δε θα θυμάται κανείς ποιος διάβαζε στην δευτέρα γυμνασίου. Το μόνο που θα σας έχει μείνει είναι ένα καλύτερο επίπεδο στον τρόπο σκέψης σας. Αυτό ακριβώς που δε μπορείς να αντιγράψεις.
τοις πταίει
Αν έχεις φτάσει στο λύκειο και κατηγορείς, ότι το εκπαιδευτικό μας σύστημα δεν είναι αρκετά καλό, σκέψου το εξής: κάποια εκπαιδευτικά συστήματα δημιουργούν τόσο άβουλα όντα ώστε να μην καταλαβαίνουν αυτό που κατανοείς εσύ. Το δικό μας εκπαιδευτικό σύστημα σε έκανε ικανό-ή να στραφείς κριτικά απέναντί του, το οποίο είτε το συνειδητοποιείς είτε όχι, είναι ένα μεγάλο βήμα. Μην ξεχνάς πως δε θέλουμε κινητές βιβλιοθήκες, έχουμε το διαδίκτυο… Θέλουμε σκεπτόμενους ανθρώπους. Αν από την άλλη νιώθεις απλά πως αυτά που σου δίνει το εκπαιδευτικό μας σύστημα δεν είναι αρκετά, απαίτησε να πάρεις όσο περισσότερα γίνεται. Μην επιτρέψεις σε κανένα να σου το στερήσει αυτό. Ήταν σοκ για μένα όταν, ενώ στο δημοτικό ανυπομονούσαμε για το «μεγάλο διάλειμμα», στο γυμνάσιο και το λύκειο για την κατάληψη για λόγους όπως «δεν ξέρω από ποια γωνία της τυρόπιτας να αρχίσω» κτλ, φτάνω στο πανεπιστήμιο και βλέπω συνθήματα όπως «η παιδεία είναι δικαίωμα». Μην περιμένεις κι εσύ μέχρι τότε.
παρα-μόρφωση
Στο σχολείο μέχρι και το λύκειο σου δίνεται η ευκαιρία να αποκτήσεις γενικές γνώσεις σε τομείς που δύσκολα θα αναζητούσες σε περιοδικά κ.α. Ακόμα πιο δύσκολα θα έβρισκες σωστές πληροφορίες για αυτό που θα αναζητούσες. Νομίζεις ότι είναι υπερβολή; Ψάξε την πυκνότητα του σιδήρου στο διαδίκτυο να δεις πόσες διαφορετικές τιμές θα βρεις! Ποια είναι η σωστή; Ο κόσμος εκτός σχολείου (ακόμα και για άδολα πράγματα όπως η πυκνότητα) δυστυχώς είναι γεμάτος παραπληροφόρηση. Θωρακίσου με κριτική σκέψη.
to see or not to see
Πολλές φορές επηρεασμένοι από παραπληροφόρηση, πολλοί μαθητές φτάνουν να αναρωτιούνται μηδενιστικά “τι μας χρειάζονται όλα αυτά που μαθαίνουμε”. Είναι σαν ένα νεογέννητο να προσπαθεί να καταλάβει τι του χρειάζεται η ομιλία. Αν δε μάθει να μιλάει, δε θα καταλάβει ποτέ τη χρησιμότητά της. Έτσι συμβαίνει στη μάθηση. Σα να έχεις τη δυνατότητα να φυτέψεις έναν σπόρο, χωρίς να γνωρίζεις την παραγωγή του, στο άδειο χωράφι σου και να προβληματίζεσαι “τι μου χρειάζεται”. Φαντάζεσαι να αντιμετώπιζαν οι πρόγονοί σου έτσι τη ζωή τι θα έφτανε στα χέρια σου σήμερα; Ότι είχαν κι αυτοί στα δικά τους τότε: άχρηστοι άγνωστοι σπόροι. Μην αφήσεις κανέναν να σου υποβαθμίσει την ανάγκη να μαθαίνεις. Πάντα να απορείς, πάντα να αναζητάς. Πίστευε και μη, ερεύνα!
έμπειρος κι άμορφος
Μια ακόμη παραπληροφόρηση είναι η «θα με μάθει η ζωή από τις εμπειρίες, αυτές προσφέρουν μόρφωση, όχι το σχολείο». Άραγε όμως το σχολείο δεν είναι «εμπειρίες»; Αν ρωτήσεις τους ‘μεγάλους’ όλοι θα συμφωνήσουν ότι τα 5 χρόνια διαφοράς ηλικίας μετά το σχολείου δεν έχουν διαφορά, ενώ εντός σχολείο έχουν πολύ μεγάλη. Π.χ. ένα παιδί που μπαίνει στην έκτη Δημοτικού με ένα παιδί που μπαίνει στη δευτέρα Λυκείου από τη μία, κι ένας ενήλικος 35 και 40 χρόνων από την άλλη. Τι συμβαίνει; Οι άνθρωποι μεταξύ των 35 και 40 δεν έχουν εμπειρίες; Γιατί νιώθουν ότι «δεν έχουν διαφορά»; Η διαφορά είναι πως το σχολείο μας παρέχει – ακόμη κι αν δεν το καταλαβαίνουμε – ένα πακέτο συνεπτυγμένης γνώσης και με δομή που μελετάται για πάρα πολλά χρόνια, έτσι ώστε μέχρι την ενηλικίωσή μας να μπορεί να μας προσφέρει τα εφόδια να ακολουθήσουμε τους συνεχώς πιο απαιτητικούς ρυθμούς της κοινωνίας. Παλιότερα οι απαιτήσεις ήταν μικρότερες, ένας ‘έμπειρος από τη ζωή’ ήταν πολύ σεβαστός (γερουσία, πολυμήχανος κ.ο.κ.). Σήμερα όμως η μεγαλύτερη ανάπτυξη σε όλους τους τομείς γίνεται από άτομα ηλικίας μέχρι 35 χρονών. Πως το εξηγείς αυτό με τη ‘θεωρία του έμπειρου’; Πως ένας 35άρης π.χ. πρόλαβε να έχει περισσότερες εμπειρίες από έναν 85άρη; Η απάντηση είναι: Δεν πρόλαβε! Απλά είχε καλύτερη, πλουσιότερη παιδεία και μόρφωση. Έτσι, αν θες να είσαι αντάξιος του σήμερα αντί για «γκαρσόνι της Ευρώπης» χρειάζεται να δυσπιστείς στις παραπληροφορήσεις που επαναφέρουν τον Μεσαίωνα της Δύσης στην κοινωνία και σ’ εσένα προσωπικά.
από τον Tesla στο Marconi
«Διαβάζω πολύ, μπορώ να λύνω όλες τις ασκήσεις. Άρα μαθαίνω όλα όσα διδάσκομαι στο σχολείο». Οι καλοί βαθμοί δεν είναι για να επαναπαύονται οι καλοί μαθητές. Αν σου φαίνεται εύκολο να πετύχεις ένα καλό βαθμό, είναι ένα βήμα. Το επόμενο βήμα είναι να απαιτήσεις την παιδεία που σου αξίζει. Πράγματι έχεις καταλάβει αυτά που διδάχτηκες; Ή απλά μπορείς να τα αναπαράγεις όπως τα άκουσες/διάβασες; Σου φαίνονται λογικά αυτά που έμαθες σήμερα, ή απλά εμπιστεύθηκες τους δασκάλους σου; Η πραγματική παιδεία που αξίζεις είναι αυτή στην οποία δε θα αποδέχεσαι τυφλά, αλλά θα αποδεικνύεις. Αν θες να αναπαράγεις, ξεκίνα να διαβάζεις την ύλη των πανελληνίων από την πρώτη γυμνασίου και στο μηχανογραφικό σου δήλωσε «Φωτοαντιγραφικό».
προϊόν ή Άνθρωπος;
Διαβάζοντας αυτό το κείμενο, δείχνεις ότι ενδιαφέρεσαι να γίνεις καλύτερος-η. Γι’ αυτό θα ήθελα να σου παραθέσω μια παλιά ιστορία που ξαναβρήκα πρόσφατα σ’ ένα βιβλίο:
Ήρθα, δάσκαλε, γιατί νιώθω τόσο ασήμαντος που δεν έχω όρεξη να κάνω τίποτα. Μου λένε ότι δεν αξίζω τίποτα, ότι δεν κάνω τίποτα σωστά, ότι είμαι αδέξιος και χαζός. Πώς μπορώ να βελτιωθώ; Τι μπορώ να κάνω για να με εκτιμήσουν περισσότερο;
Ο δάσκαλος, χωρίς να τον κοιτάξει, του είπε:
- Πόσο λυπάμαι, αγόρι μου. Δε μπορώ να σε βοηθήσω γιατί πρώτα πρέπει να λύσω ένα δικό μου πρόβλημα. Μετά, ίσως…
Και ύστερα από μια παύση συνέχισε:
- Αν θέλεις να με βοηθήσεις εσύ, μπορεί να λύσω γρήγορα το πρόβλημά μου και μετά να μπορέσω να σε βοηθήσω.
- Ε… μετά χαράς, δάσκαλε, είπε διστακτικά ο νεαρός, νιώθοντας ότι τον υποτιμούσαν για άλλη μια φορά και μετέθεταν τις ανάγκες του.
- Ωραία, συνέχισε ο δάσκαλος.
Έβγαλε ένα δαχτυλίδι που φορούσε στο αριστερό του χέρι και το έδωσε στο αγόρι, λέγοντας:
- Πάρε το άλογο που είναι εκεί έξω και τρέξε στην αγορά. Πρέπει να πουλήσω αυτό το δακτυλίδι στην αγορά για να πληρώσω ένα χρέος. Είναι ανάγκη να πάρεις όσο περισσότερα χρήματα μπορείς γι’ αυτό. Και με κανέναν τρόπο μη δεχτείς λιγότερα από ένα χρυσό φλουρί. Πήγαινε κι έλα με το χρυσό φλουρί όσο πιο γρήγορα μπορείς.
Ο νεαρός πήρε το δακτυλίδι κι έφυγε. Μόλις έφτασε στην αγορά άρχισε να προσφέρει το δακτυλίδι στους εμπόρους που το κοίταζαν με κάποιο ενδιαφέρον, ώσπου ο νεαρός έλεγε τι ζητούσε γι’ αυτό.
Όταν έλεγε «ένα χρυσό φλουρί» άλλοι γελούσαν, άλλοι του γυρνούσαν τις πλάτες και μόνο ένας γέροντας φάνηκε αρκετά ευγενικός για να μπει στον κόπο να του εξηγήσει ότι ένα χρυσό φλουρί ήταν πάρα πολύ για ένα δακτυλίδι. Θέλοντας να βοηθήσει, ένας του πρόσφερε ένα ασημένιο νόμισμα κι ένα μπακιρένιο τάσι, όμως, ο νεαρός είχε οδηγίες να μη δεχτεί λιγότερα από ένα χρυσό φλουρί κι έτσι απέρριψε την προσφορά.
Αφού προσπάθησε να το πουλήσει το κόσμημα σε όποιον συνάντησε στο δρόμο του στην αγορά – και σίγουρα θα ήταν πάνω από εκατό άτομα –, παραδέχτηκε την αποτυχία του, καβάλησε το άλογο και γύρισε πίσω.
Πόσο θα ήθελε ο νεαρός να είχε ένα χρυσό φλουρί για να το δώσει στο δάσκαλό και να τον γλιτώσει από το πρόβλημά του. Έτσι, θα έπαιρνε κι αυτός τη συμβουλή και τη βοήθεια του δασκάλου.
Μπήκε στην κάμαρη.
- Δάσκαλε λυπάμαι, είπε. Είναι αδύνατο να τα καταφέρω. Ίσως να μπορούσα να πάρω δύο ή τρία ασημένια, όμως, νομίζω ότι δε μπορώ να γελάσω κανένα για την πραγματική αξία του δακτυλιδιού.
- Αυτό που είπες είναι πολύ σημαντικό, νεαρέ μου πρέπει να μάθουμε την αληθινή αξία του δακτυλιδιού. Καβάλησε πάλι το άλογο και πήγαινε στον κοσμηματοπώλη. Ποιος άλλος θα ξέρει καλύτερα; Πες του ότι θέλεις να το πουλήσεις και ρώτησέ τον πόσα μπορεί να πιάσει. Όμως, μην του το πουλήσεις όσα κι αν σου προσφέρει. Γύρισε πίσω με το δακτυλίδι.
Ο νεαρός καβάλησε κι έφυγε πάλι.
Ο κοσμηματοπώλης εξέτασε το δακτυλίδι στο φως του κεριού, το κοίταξε με φακό, το ζύγισε και μετά είπε στο παιδί:
Πες στο δάσκαλό, αγόρι μου, ότι αν θέλει να το πουλήσει αμέσως, δε μπορώ να του δώσω παραπάνω από πενήντα οχτώ χρυσά φλουριά για το δακτυλίδι του.
Πενήντα οχτώ χρυσά; Φώναξε το παιδί.
- Ναι, απάντησε ο κοσμηματοπώλης. Βέβαια, με λίγη υπομονή θα μπορούσαμε να βγάλουμε γύρω στα εβδομήντα χρυσά φλουριά, όμως, αν είναι επείγον…
Ο νεαρός συγκινημένος έτρεξε στο σπίτι του δασκάλου να του πει τα καθέκαστα.
- Κάθισε, του είπε ο δάσκαλος αφού τον άκουσε. Είσαι κι εσύ σαν αυτό το δακτυλίδι. Ένα πολύτιμο και μοναδικό κόσμημα. Και σαν τέτοιο, πρέπει να σε εκτιμήσει ένας αληθινά ειδικός. Γιατί στη ζωή σου γυρίζεις εδώ κι εκεί ζητώντας να εκτιμήσει ο καθένας την πραγματική σου αξία;
Και μ’ αυτά τα λόγια, έβαλε πάλι το δακτυλίδι στο μικρό δάκτυλο του αριστερού του χεριού.
Η μέτρηση της αξίας των αντικειμένων μπορεί να υπάρξει αντικειμενική, στερείται οποιουδήποτε νοήματος όμως – δεν υπάρχει ανάλογο στους ανθρώπους. Μην αφήνεις κανέναν να σε κάνει να απογοητευτείς. Πάντα να αγωνίζεσαι.
λαγός ή χελώνα;
Μία έκφανση της παραπάνω ιστορίας είναι ο μύθος ότι «ο βαθμός δείχνει την ποιότητα, την αξία ενός ανθρώπου». Αν η πεποίθηση αυτή γίνει κίνητρο για να γίνεις καλύτερος άνθρωπος, τότε καλώς. Όμως, μην ξεχνάμε, πως η αξία είναι συνυφασμένη με την επιτυχία, η επιτυχία με τη σωστή προσπάθεια. Αν επιτυγχάναν πάντα οι λαγοί, η παιδεία θα ήταν φάρσα. Για την παιδεία δεν υπάρχουν λαγοί και χελώνες ως φυσικές υποστάσεις. Υπάρχουν ως το ον που προσπάθησε και πέτυχε, και το ον που δεν προσπάθησε κι απέτυχε. Χρήσιμο λοιπόν είναι να δούμε πως οι βαθμοί αξιολόγησαν την προσπάθειά μας και να προσπαθήσουμε περισσότερο, αν δεν είμαστε ευχαριστημένοι με το αποτέλεσμα. Διότι αν δούμε ότι αξιολόγησαν την ύπαρξή μας, είτε θα «λαγουδίσουμε»… είτε θα απογοητευτούμε. Για άλλη μια φορά, μην αφήσεις κανέναν να στο κάνει αυτό.
η αλλοτρίωση δεν έχει φ
Άρα είναι τύποι το σχολείο ή παπαγαλία; Θα τα θυμάσαι μεγαλώνοντας τα μαθήματα κι αν όχι ποιο το νόημα; Ας απαντήσουμε απλώς βλέποντάς το διαφορετικά. Στο σχολείο θα μάθεις για τον άνθρωπο, εσένα: Είσαι ευγνώμων για τον κόσμο του οποίου είσαι μέρος (γεωγραφία) και μετριόφρων λατρεύοντας τον Άρχων του (θρησκευτικά). Είσαι περίεργος κι αναζητάς συνεχώς νόημα, προσπαθείς να κατανοείς και να περιγράφεις τον κόσμο (φιλοσοφία). Ως ον κοινωνικό, το επιτυγχάνεις μαζί και διαμέσου των άλλων (κοινωνιολογία). Αναζητάς την πραγματικότητα μελετώντας τον και σου δίνει ευχαρίστηση το καθετί καινούριο: η αρμονία και η συμμετρία (μαθηματικά) η ομορφιά και η ομαδοποιήση (φυσική, χημεία, βιολογία). Κάποιες φορές οι αλήθειες, σου δίνουν νέα εργαλεία για τις μελέτες σου (τεχνολογία), και κάποια από αυτά αφήνεις να παραβιάζουν το χρόνο σου (πληροφορική). Είσαι κοινωνικός, αξιοποιώντας την ικανότητα του λόγου ξεπερνάς τις ζωώδεις συναισθημάτων κραυγές κι επικοινωνείς με ακρίβεια (αρχαία ελληνικά). Στην κενότητα και πίεση του χρόνου δημιουργείς μετέωρες εκδοχές επικοινωνίας (νέα ελληνικά). Είσαι ατελής, μα οφείλεις να παιδευτείς εναγκαλίζοντας την ατέλειά σου για να συνεχίσεις (ιστορία). Θες να είσαι αληθινός, μα λόγω της ατέλειας σου ξεχνάς τις πραγματικές σου ανάγκες μπερδεύοντάς τις με κενές, όπως της ελευθερίας με την ασυδοσία και για να το θυμάσαι φτιάχνεις κανόνες (κοινωνική και πολιτική αγωγή) κάποιοι εκ των οποίων – λόγω της ατέλειάς – σου γίνονται αυτοσκοπός (οικονομία). Μάθε λοιπόν από την αλήθεια των ανθρώπων ώστε στο σύντομο χρόνο σου στη ζωή να είσαι ευτυχισμένος.
υπάρχω, άρα σκέφτομαι
Τέλος, θα ήθελα να κλείσω με μια ματιά στη Φυσική. Ο λόγος; Αναζητήσεις συμμαθητών σου. Η Φυσική είναι πειραματική επιστήμη. Όλα στη Φυσική βασίζονται στο πείραμα. Πιστεύουμε και σεβόμαστε την ελευθερία της γνώμης, αλλά αυτό που θεωρούμε αλήθεια, ως Φυσική, είναι αυτό που έχει αποδειχθεί πειραματικά με διαδικασίες όπως το παράδειγμα-προσπάθεια που έχει ονομαστεί ως επιστημονική μέθοδος. Άρα όταν κάτι δε μπορεί να αποδειχτεί πειραματικά μέσω επιστημονικής μεθόδου (ή δεν είναι επαναλήψιμο και διαψεύσιμο – αργότερα), δεν αποτελεί αντικείμενο μελέτης της Φυσικής. Υπάρχουν βέβαια περιπτώσεις, όπου το πείραμα βρέθηκε μετά, όπως αυτή του νετρίνου.. Τότε, αυτός που υπέθεσε την ύπαρξή του είχε πει: “έκανα μια φρικτή υπόθεση… υπέθεσα ‘κάτι’ που δε μπορεί να βρεθεί πειραματικά”. Αν λοιπόν κάτι δεν είναι αποδείξιμο πειραματικά ή διαψεύσιμο, δεν ανήκει στον κλάδο της Φυσικής (είναι υποθέσεις) – εκτός κι αν βρεθεί κατάλληλο πείραμα.
το παιχνίδι είναι ομαδικό
Και να θυμάσαι, σαν ανθρωπότητα έχουμε πιο πολλές ερωτήσεις από απαντήσεις. Είσαι έτοιμος-η να αναλάβεις τη σκυτάλη στο πιο συναρπαστικό παιχνίδι;
Μέρα Φυσικής 